明清官式旋子彩画方心头形式的演变
<p align="center" _extended="_extended"><b _extended="_extended">明清官式旋子彩画方心头形式的演变</b></p><p align="right" _extended="_extended"><b _extended="_extended">曹振伟</b></p><p _extended="_extended">明清官式彩画源远流长,现存的遗迹越来越多。作为明清古建筑官式彩画爱好者,我们要学会正确分析判断各个彩画遗迹的时代特征。研究建筑彩画对建筑本身的修缮历史研究很有帮助,是非常重要的补充。</p><p _extended="_extended">正确判断彩画时代特征的方法很复杂,需要经过大量的学习、考察,既要有感性的认识,又要理性分析。由于条件有限,对初学的爱好者来说很难。我只是想把复杂的东西简单化,把表层一看就懂得知识向大家展示。因为古代官式彩画书籍很少,而且多是介绍性的文章,不会深入,让大家体会不到彩画内蕴含的深刻意义。这样的结果是彩画专业人才越来越少,专业项目被很多人看不起,以致在古建筑修缮时肆意破坏很高价值的官式彩画遗迹的事情时有发生。最让我气愤的是某区某镇某村某元代大殿内珍贵的体现明清彩画演变的遗迹即将被破坏。这是我们不想看到,但实际发生的。在我曾做过的一个外省市古建筑结构设计中,强烈标注加上“保留抱厦内珍贵底层清代早期彩画遗迹,严禁铲除重绘等字样”。哎,不感慨了,又跑题了,开说正事。</p><p _extended="_extended">这次先和大家简单介绍一下明代、清代官式旋子彩画方心头在不同时代的不同特征,希望大家能够有所收获。彩画知识还是以图为主简明易懂,我按照时间顺序给大家做个排列。</p><p _extended="_extended">“方心头”指官式彩画中“方心”最两端的部位,在本文中只介绍旋子彩画的方心头。注:彩画书很多,有的写“枋心头”。</p><p _extended="_extended"> </p><p _extended="_extended"><b _extended="_extended">一:明代官式旋子彩画方心头形式</b></p><p _extended="_extended">现存明代官式彩画遗迹很多,如故宫南薰殿、故宫钟粹宫、故宫慈宁宫、故宫寿安宫、故宫英华殿、故宫慈宁宫花园、故宫神武门东西大房、北京市智华寺、北京市历代帝王庙、北京市门头沟斋堂镇马栏村龙王观音禅林大殿、斋堂镇凌岳寺、河北山海关等等。</p><p _extended="_extended">从现存明代官式彩画遗迹上看,明代官式旋子彩画的方心头有两种:内U形和宝剑头形。</p><p _extended="_extended">1、内U形:方心头采用一波三折或者一波两折形式,是明代早期中期彩画中运用最广泛的形式。如下图</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/200710721554350540.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>北京智华寺如来殿<br/></p><p> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/200710721561522184.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>某网络照片<br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/200710721564742028.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>北京市紫檀博物馆富华门</p><p> </p><p>2、宝剑头形:也就是尖括号、三角形形状。是明代中期晚期彩画中才出现的形式,如下图。<br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/200710721573033841.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>故宫恒寿斋<br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/200710721582794549.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>北京市历代帝王庙</p><p> </p><p _extended="_extended"><b _extended="_extended">二:清代官式旋子彩画方心头形式</b></p><p _extended="_extended">从现存清代官式彩画遗迹上看,清代官式旋子彩画的方心头有三种:宝剑头形和大括号形、三道圆弧形和苏式彩画形。</p><p _extended="_extended">1、宝剑头形状:同明代的宝剑头形状,也是尖括号状。是清代对明代官式彩画的继承。乾隆朝已很难见到。如下图<br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072159980011.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>北京市东城区法兴寺前外檐明间方心</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/200710721593761027.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>内蒙古赤峰市喀喇沁旗灵悦寺大殿底层</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/2007107220731880.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>内蒙古赤峰市喀喇沁旗灵悦寺后殿<br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072204222591.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>北京市门头沟斋堂镇马栏村龙王观音禅林大殿四椽栿</p><p> </p><p>2、大括号形:主要出现在清代早期,乾隆朝中晚期以后基本已不见。<br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072212481178.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>故宫崇楼内檐</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072215630652.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>河北清西陵泰陵隆恩殿</p><p> </p><p>到了乾隆朝中晚期和嘉庆朝,大括号形状的方心头逐渐变化,形状最尖端已不特别鲜明,但是还是能看出是略尖的不是圆的。如下面<br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072224121919.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>河北承德小布达拉宫某建筑内</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072231618107.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>河北承德普乐寺某建筑内</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072234675761.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>北京市九天普化宫</p><p> </p><p>3、三道圆弧形。到了嘉庆朝以后,清代晚期官式旋子彩画的方心头已经完全转变为三道圆弧的形状了。一直延续到现在。如下图</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072243252066.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>崇陵隆恩殿</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/2007107225497544.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>皇史宬东侧碑亭</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072253526251.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>历代帝王庙</p><p align="left" _extended="_extended">4、苏式彩画形。</p><p align="left" _extended="_extended"> 此种方心头,笔者只在承德外八庙见到过,属清乾隆时期<br/></p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/200710101341057062.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p></p><p>以上就是明代、清代官式旋子彩画方心头的所有形式,看到形式,希望大家能有个初步的了解和判断。我举个例子,比如摄影老师们拍了无数次的灵水村室内彩画照片,大家可以试着判断一下时代。也希望大家在古建筑保护中多注意彩画的价值,谢谢。<br/></p>[此贴子已经被作者于2007-11-4 22:26:21编辑过] <p>好文章,讲述的很细致,谢谢<strong><font face="Verdana" color="#61b713">河豚毒</font></strong>大哥</p><p></p><p>置顶一下,大家都学习一下,哈哈</p>
[此贴子已经被作者于2007-10-10 17:22:59编辑过] <div class="msgheader">QUOTE:</div><div class="msgborder"><b>以下是引用<i>乐乐</i>在2007-10-10 11:34:20的发言:</b><br/><p>好文章,讲述的很细致,谢谢黑龙大哥</p><p></p><p>置顶一下,大家都学习一下,哈哈</p><br/></div><p>斑竹你没搞错吧????</p><p>这不是黑龙的帖子啊</p><p>这是河豚毒(氧化钙)的帖子啊!!!!</p> <p>还有一种我忽略了,对不起,请大家注意一下,只有在河北省承德市外八庙有的</p><p>清中期形式,姑且称为苏式彩画形式的,我已经加到里面了</p>
[此贴子已经被作者于2007-10-10 13:10:52编辑过] <p>学习了,长见识!</p><p>“氧化钙”什么意思?</p> 那是他在QQ群里的名字 看错啦,不好意思,是<strong><font face="Verdana" color="#61b713">河豚毒大哥</font></strong> 不错!又学到了不少的知识! <p>留意了一下,楼主对彩绘很有研究啊</p> <font face="幼圆" size="4">读了楼主的文章,今后再见到彩画就不仅仅是看热闹了。嘿嘿。</font> 看的我眼睛都花了<img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/2007102514315963886.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /><br/>
[此贴子已经被作者于2007-10-25 14:32:03编辑过] 见识了 <p>艺术精华,这种我最喜欢了,</p> <p>1,“宝剑头”式是否用于明代有待商榷,个人认为其只用于清代;2,北京市门头沟斋堂镇马栏村龙王观音禅林大殿是清代建筑,不是明代。另外照片标注的“四椽栿”也错了,那是宋代的叫法,这里的应该是“五架梁”;3,承德外八庙的那个不是苏式彩绘,只是根据藏传佛教变异了的旋子,相类似的变异还有很多。</p><p>另外:此文多有疏漏,且所举之例大多很不严谨,比如北京紫檀博物馆是今人的仿古建筑,怎能拿来作证明代彩绘?而真正为彩绘断代的若干标准亦没有介绍。</p> 搂主举例子确实很多问题,紫檀博物馆应该归属我朝的代表 <div class="msgheader">QUOTE:</div><div class="msgborder"><b>以下是引用<i>akeyking</i>在2008-2-15 21:05:12的发言:</b><br/><p>1,“宝剑头”式是否用于明代有待商榷,个人认为其只用于清代;2,北京市门头沟斋堂镇马栏村龙王观音禅林大殿是清代建筑,不是明代。另外照片标注的“四椽栿”也错了,那是宋代的叫法,这里的应该是“五架梁”;3,承德外八庙的那个不是苏式彩绘,只是根据藏传佛教变异了的旋子,相类似的变异还有很多。</p><p>另外:此文多有疏漏,且所举之例大多很不严谨,比如北京紫檀博物馆是今人的仿古建筑,怎能拿来作证明代彩绘?而真正为彩绘断代的若干标准亦没有介绍。</p></div><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">关于</span><b><span lang="EN-US" style="COLOR: #61b713; FONT-FAMILY: Verdana;">akeyking</span></b><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">指出的问题的解释说明:</span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">1</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">、关于“</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">“</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">宝剑头</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">”</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">式是否用于明代有待商榷,个人认为其只用于清代;”的疑问。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">笔者认为“宝剑头”形状的方心头确实为明代的形状之一,只不过应用的年代偏晚一些。有疑问的话可以参阅蒋光全《中国清代官式建筑彩画技术》一书,第</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">239</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">页的彩图,图片名称为“北京市历代帝王庙明代嘉靖年间彩画实物”。要是</span><b><span lang="EN-US" style="COLOR: #61b713; FONT-FAMILY: Verdana;">akeyking</span></b><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">朋友有条件的话还可以查阅有关故宫东西六宫天花板以上梁架的明代旋子彩画照片,最好看原版照片。很多前辈写过关于东西六宫的文章,还有专门介绍彩画的。钟粹宫的最好查,钟粹宫天花以上的梁架系明代构件。仅钟粹宫最下面的和玺彩画定位为明末有待商榷,其以上的旋子彩画值得参考。</span><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">“宝剑头”形状在清代中期、早期的时候有过广泛的应用,这是很多实例可以证实的,但笔者认为,仅为明代的延续而已。关于这个是否为明代,不信的话,可以去请教资深的权威的彩画专家学者。</span><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><p> </p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">2</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">、关于“</span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">北京市门头沟斋堂镇马栏村龙王观音禅林大殿是清代建筑,不是明代。另外照片标注的</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">“</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">四椽栿</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">”</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">也错了,那是宋代的叫法,这里的应该是</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">“</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">五架梁</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">”</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">;</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">”的疑问。</span><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">请</span><b><span lang="EN-US" style="COLOR: #61b713; FONT-FAMILY: Verdana;">akeyking</span></b><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">朋友亲自去一次马兰村看看建筑实物。本建筑始建于元代,是否为元代建筑暂不好说,但该建筑很多木构件至少下限为明代,并非具有典型的清代建筑特点,而是具有更早时代的特征。“五架梁”是清代建筑的叫法,此建筑非清代建筑,是与营造法式中的建筑结构类型“近似”,故笔者可以用法式中的称呼更贴切一些。关于建筑木构朝代问题,请过问周围的老专家学者。</span><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><p> </p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">3</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">、关于</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">“承德外八庙的那个不是苏式彩绘,只是根据藏传佛教变异了的旋子,相类似的变异还有很多”</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">的疑问。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">笔者本文的题目是《明清官式旋子彩画方心头形式的演变》,这个题目有两个定语,即“旋子”和“官式”,特意强调这两个定语很重要。所以本文所有的方心头形式写的均属于“旋子彩画”的范畴,不属于其他如和玺、苏式等彩画。笔者当然知道这不是苏式彩画,在文中也并没有说是苏式彩画。</span><b><span lang="EN-US" style="COLOR: #61b713; FONT-FAMILY: Verdana;">akeyking</span></b><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">朋友肯定是误会了。</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">由于目前没有定义这类方心头的形状,该形式又是用在皇家建筑上,为了完整性,所以笔者只是提说这种形式是旋子彩画的“苏式彩画形方心头”的形式,表示其具有灵活多样、变化的特点。</span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US"><font face="Times New Roman">4</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">、关于“</span><span style="FONT-SIZE: 10pt; COLOR: #222222; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma; mso-bidi-font-family: Tahoma;">北京紫檀博物馆</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">”的疑问。</span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">地球人当然都知道这个是当代建筑,而且此建筑是本单位很多专家学者的辛勤劳动的成果。在这里引用确实有不妥之处,不过作为方心头“形式”,还很是鲜明易懂的。因为此建筑是按照明代官式旋子彩画的样式画的,作为初学者来学习,还是用点用处。因为它很容易看到,坐地铁到高碑店下车就能看到,不像其他地方很麻烦。</span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">5</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">、关于“</span><span style="FONT-SIZE: 10pt; COLOR: #222222; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma; mso-bidi-font-family: Tahoma;">另外:此文多有疏漏,且所举之例大多很不严谨,</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">”请赐教,会加以改正。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">6</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">、关于“</span><span style="FONT-SIZE: 10pt; COLOR: #222222; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma; mso-bidi-font-family: Tahoma;">而真正为彩绘断代的若干标准亦没有介绍。</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">”的疑问。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">彩画断代也是门学问,是需要多年来积攒经验的。它包括对颜色、颜料、纹饰、模数、组合规律、地仗、彩画周围木构特点、砖石特点等方面的多重分析,还要查阅大量史料记载,才能够准确判断。不是一两句话可以概括的,对于连名称都还不熟知的初学者来说,更是天方夜谭了。有经验的、经常去古建筑施工现场考察的馆员朋友会知道,有些清代史料的真实性、准确性是值得怀疑的,所以更要求我们对比研究。互相探讨,才能定义。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">对于初学者,最浅显易懂的就是色彩和纹饰。因为矿物质颜料的色泽是洋颜料不能比拟的。而旋子彩画方心头的变化,具有较典型的时代特点,所以这篇文章主要是介绍“方心头”的变化,让大家有个初步的了解。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">比如说读者到智华寺游玩,看到其外檐的方心头,就能联想到这是明代的形式,就会有个大体概念,谁也不会傻到认为外檐新做的就是明代遗迹。有了这个概念之后进到殿内,通过颜色强烈对比,很容易深刻记住这个形式。就像我贴出紫檀博物馆,谁都知道那个是新建的,笔者相信没有人会说那个是明代遗迹。这样初学者就下意识学会了几个断代的方法,首先看紫檀博物馆彩画色彩</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">—</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">新的,不是明代的;其次:知道修缮史料</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><font face="Times New Roman">---</font></span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">前些年修的。得出结论:系明代样式,现代仿作彩画。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">这样的结果对于初学者来说不错,通过这些小的点,才能组成面,才能系统知道各类彩画各个时期的特点,循序渐进。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">欢迎各位朋友多多探讨交流,只有这样我们才能相互进步,共同提高。有任何疑问,我会虚心交流。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p><font face="Times New Roman"> </font></p></span></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.5pt;">还有一点,古建筑工艺以前都是师傅带徒弟的形式,不同的派别可能名称叫法略有不同,各种叫法未必是错误,但是能统一是最好不过了。</span><span lang="EN-US" style="mso-bidi-font-size: 10.5pt;"><p></p></span></p><p></p> <p> 这两张图仅作参考,非原迹,列表仅作参考,ZHIDE。。。</p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2008-2/20082183311558279.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /><br/></p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2008-2/20082183312477143.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /><br/> <p>较清晰的图片</p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2008-2/20082183342180259.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /><br/> <p>感谢河豚毒的回复。</p><p>1,根据个人的经验和看过的诸多实例,宝剑头式基本都出现于清代建筑中。如果是在明代的木构上,也基本是属于后世多有维修重绘的情况。</p><p>如果历代帝王庙的那一组彩绘能够明确断代为明代原作而没有经过清代改动,那我就学习了……看到钟粹宫的图片,可以明显发现其三架梁上的彩绘和五架梁上的是不同的,上面的很明显我同意是明,下面五架梁上的如果博物院的研究员能够拿出证据来证明也是明代的原作,并且能够证明同样是明代的作品在同一座建筑物上为何不同(当然这是有可能的情况),那么我再学习。如果不,我就会认为:像故宫、历代帝王庙这样的建筑,历朝历代的修缮肯定是少不了的。而一座建筑物越是靠内部的构建就越是容易保留原始做法这一点是常识。所以我会说那也许是清代在明代的基底上重绘的……</p><p>总之,如果没有明确的记载,对于在这两个证据证明下的“宝剑头式在明代已经开始使用”这个结论,我还是不敢苟同。</p><p>(我这是抛砖引玉啊!目的还是请专家赐教!你引用的资料很好,但我还是希望有人能够说明断代的依据。)</p><p><font size="1">2,<span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'mso-hansi-font-family:';">北京市门头沟斋堂镇马栏村龙王观音禅林大殿我本人是多年以前就亲自去过的。因此我才会说那是清代的。大殿结构确实有很多早期的做法特点,但是请不要忘记,门头沟属于北京的远郊区县,在明清两代这里是山西煤商运煤进京的重要通道。门头沟的很多地方都是山西煤商自己建造的驿站,并逐渐发展为村落、市镇。因此门头沟(尤其是西部)的很多地方建筑做法都带有明显的山西民间建筑风格,而去过山西你就会明白,这些与众不同的山西地方做法均带有明显的早期建筑特征……比如屋架上的插手、丁华抹颏拱、宽大的平板枋等等,这些做法直至清末还在广泛地被使用。所以,对于观音禅林大殿,你不能拿京师的官样建筑对比看。这座大殿始建于元代没错,但是其建筑手法特征明显属于山西明清的建筑风格。即便是你说它是明,那也要用《则例》的术语来称呼之,说“四椽栿”肯定是不妥的。</span></font></p><p><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'mso-hansi-font-family:';">(另:严重担心此次维修是否能够最大限度地保留原始的历史信息!看到堆积一地的各类构件,感觉不妙……)</span></p><p>3,“苏式彩绘”这个词代表了什么?难道只是“灵活多样、变化的特点”么?难道所有灵活处理的彩绘都可以被称之为“某某彩绘下的‘苏式彩绘形’”?我觉得这样说不妥。苏式彩绘有它自己的诸多形式,从类型上讲它是同旋子、合玺等属于同一个层级的完整概念(不是说“等级”,是说同一个级别的概念),是一个专有名词,怎么可以拿来概括旋子彩绘下属的一种变体?退一步,就算你说的有道理,我觉得你在原文中指出的方式也是有误人子弟之嫌……我敢打赌,正如你所声称的,你的文章所针对的那些完全不懂彩绘的人看了,绝对由大部分就会认为那是苏式彩绘!不是吗?</p><p>(不好意思,我真的很这样担心……)</p><p>4,紫檀博物馆的例子,还是改掉吧。还有你说的色彩上的问题,我觉得很牵强又自相矛盾。根据你的理论:西方颜料与原始天然染料不可同日而语,差别又很大,是专门用在仿古建筑上的,连一般的老百姓都能一眼分辨出来是假的仿古建筑……那么你们为何还要在故宫这样重要的地方破坏掉原始彩绘而大肆使用?当然还不只是故宫,现在全国各地都在大规模搞这样“维修”,这等于是视彩绘为“可以任意复制的”和“千篇一律的”。这从根本上违反了文物作品“不可再生”、“不可复制”、“每一件作品都是独一无二”这些最基本的认识,彻底摧毁了文物的“原真性”。我知道对于这一点目前我国存在争议。但是这样维修的结果有目共睹,连老百姓都不认同(我做过调查),这样的“文物保护”还有什么意义?</p><p>在紫檀博物馆的例子上,你既希望没有专业知识的大众能够一眼分辨出它的假,又希望他们本着超强的理解能力从中学会认识明代彩绘……我觉得这个例子背后代表的是我国文物保护界,对于“彩绘的价值和保护方法”的认识上的一些很深刻很普遍的问题……</p><p>先说这么多吧。不好意思。</p>
[此贴子已经被作者于2008-2-18 12:18:40编辑过] <p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">2</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: verdana; mso-hansi-font-family: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">、关于“</span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'mso-hansi-font-family:';">北京市门头沟斋堂镇马栏村龙王观音禅林大殿是清代建筑,不是明代。另外照片标注的</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">“</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'mso-hansi-font-family:';">四椽栿</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">”</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'mso-hansi-font-family:';">也错了,那是宋代的叫法,这里的应该是</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">“</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'mso-hansi-font-family:';">五架梁</span><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 10pt;"><font face="Times New Roman">”</font></span><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 'mso-hansi-font-family:';">;</span><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: verdana; mso-hansi-font-family: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">”的疑问。</span><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><br/> <p></p></span></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 21pt; mso-char-indent-count: 2.0;"><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: verdana; mso-hansi-font-family: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">请</span><b><span lang="EN-US" style="COLOR: #61b713; FONT-FAMILY: verdana;">akeyking</span></b><span style="FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: verdana; mso-hansi-font-family: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;">朋友亲自去一次马兰村看看建筑实物。本建筑始建于元代,是否为元代建筑暂不好说,但该建筑很多木构件至少下限为明代,并非具有典型的清代建筑特点,而是具有更早时代的特征。“五架梁”是清代建筑的叫法,此建筑非清代建筑,是与营造法式中的建筑结构类型“近似”,故笔者可以用法式中的称呼更贴切一些。关于建筑木构朝代问题,请过问周围的老专家学者。</span><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><br/> <p></p></span></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US" style="FONT-FAMILY: verdana; mso-bidi-font-weight: bold;"><p> </p><p>不知道楼主怎么这么确定观音禅林大殿是明代的?! 仅仅因为具有早期的特征,而来判断太草率也太不科学。明清官式建筑做法只适用于北京城。与民间大不一样。正如akeyking所说 观音禅林所处的地理位置决定了他具有一些早期特征。类似的实例太多了。 对构件叫法上的差别也说明这个建筑的年代,这是非常非常重要的!楼主在这点上实在是太不严谨了!</p></span></p><p> </p><p>不知道楼主怎么这么确定观音禅林大殿是明代的?! 仅仅因为具有早期的特征,而来判断太草率也太不科学。明清官式建筑做法只适用于北京城。与民间大不一样。正如akeyking所说 观音禅林所处的地理位置决定了他具有一些早期特征。类似的实例太多了。 对构件叫法上的差别也说明这个建筑的年代,这是非常非常重要的!楼主在这点上实在是太不严谨了!</p><p></p><p> </p>
[此贴子已经被作者于2008-2-18 13:44:20编辑过] 嘿嘿,我就不单独再回了,我敢已个人名义保证那个宝剑头的问题,我还年轻,而且现在文保事业和文破“事业”越来越多的情况下,相信至少在我退休前有机会见到确凿无误、完全具有说服力的实例的,快了 很富丽很堂皇 <p>真漂亮,谢谢河豚毒大哥。的发帖和讨论。</p><p>喜欢这种能学到东西的帖子。非常有收获。</p> <div class="msgheader">QUOTE:</div><div class="msgborder"><b>以下是引用<i>akeyking</i>在2008-2-15 21:05:12的发言:</b><br/><p>1,“宝剑头”式是否用于明代有待商榷,个人认为其只用于清代;</p></div><p>找到一例,地安门火神庙山门内檐明间额枋仅有的一块明代旋子遗迹</p> <p> </p><p> 学习了.</p> <div class="msgheader">QUOTE:</div><div class="msgborder"><b>以下是引用<i>河豚毒</i>在2007-10-7 22:05:56的发言:</b><br/><p align="center" _extended="_extended"><br/> </p><p><img src="http://img.obj.cc/forum/dvbbs/2007-10/20071072253526251.jpg" border="0" onclick="zoom(this)" onload="if(this.width>document.body.clientWidth*0.5) {this.resized=true;this.width=document.body.clientWidth*0.5;this.style.cursor='pointer';} else {this.onclick=null}" alt="" /></p><p>历代帝王庙</p><p align="left" _extended="_extended"> </p></div> 学习了,谢谢!真带劲儿!
灵水村2011.11
2008.3
2008.3灵岳寺
页:
[1]